تعهّد بی‌شرمانه محمّد علی شاه به روس‌ها

تعهّد بی‌شرمانه محمّد علی شاه به روس‌ها
محمّد علی ‌میرزا پس از خلع از سلطنت و تبعید و اسکان در بندر ادسای روسیه علی ‌رغم تعهّدات قبلی که علیه دولت ایران اقدامی‌ انجام ندهد با حمایت دولت تزاری با نام مستعار تاجر خلیل بغدادی همراه با پیش ‌بینی دو هفته قبل وزیر مختار روسیه که سلطنت مجدّد محمّد علی ‌شاه را عنوان کرده بود تا مرز ایران اسکورت می‌شود. 

هرچند این اقدام او بی نتیجه و مردم ایران برای همیشه از شرّ او راحت می‌شوند، ولی تعهّداتی که این فرد وطن ‌فروش در قبال پیروزی به دولت روسیه سپرده بود در تاریخ این سرزمین که حوادث مشابه‌ی را بسیار به خود دیده بود بی‌نظیر و بسیار ننگین می‌باشد و نشان می‌دهد که هنوز این خاندان پس از قرن‌ها که بدین سرزمین وارد شده‌اند خود را ایرانی ندانسته و مطامع آنی و زودگذر خود را بر هر چیز ترجیح می‌داده‌اند. 

روایت شده است که «محمّد علی ‌میرزا در آخرین تلاش برای باز یافتن تاج و تخت تعهّد کتبی بی‌شرمانه‌ای هم کرد و آن را به دست ایوانف داد تا مفاد آن را مستقیماً به سن پترزبورگ مخابره کند. محمّد علی ‌شاه در این نوشته متعهّد شده بود که در صورت بازیافتن تاج و تخت خویش بدون چون و چرا از اوامر تزار روسیه اطاعت کند.

 ایوانف در تلگرافی که در روز ۳۱ژانویه ۱۹۱۲به درخواست محمّد علی ‌میرزا مستقیماً به عنوان ساز آنف وزیر امور خارجه روسیه مخابره کرده نوشته است محمّد علی ‌شاه علاوه بر این تعهّد کتبی شفاهاً به من گفت که از مدّت‌ها قبل به این نتیجه رسیده و معتقد شده است که صلاح ایران در این است که تحت‌الحمایه‌ی روسیه بشود و حاضر است در این مورد تعهّد کتبی بسپارد که در صورت باز یافتن سلطنت تمام شرایط روسیه را برای تحت‌الحمایه شده ایران خواهد پذیرفت.»۱

منبع ۱- ص 871 - هفت پادشاه - جلد دوم - محمود طلوعی

امیر تهرانی

ح.ف